Mụn Là Gì? 5 Loại Mụn Thường Gặp Và Cách Phân Biệt

Mụn là gì?

Mụn là một trong những vấn đề da phổ biến, xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Chủ yếu từ sự tác động của nội tiết tố và vấn đề tắc nghẽn lỗ chân lông. Khi cơ thể có sự thay đổi về hàm lượng nội tiết tố như: giai đoạn dậy thì (ở cả nam và nữ), giai đoạn mang thai hoặc chu kỳ kinh nguyệt.

Bên cạnh đó, những yếu tố bên ngoài cũng góp phần tác động gây ra mụn gồm: thay đổi thời tiết, ô nhiễm môi trường, không khí có nhiều bụi bẩn,... Nếu da không không được chăm sóc đúng cách, việc tăng tiết dầu nhờn, viêm nang lông và tắc nghẽn lỗ chân lông cũng là một tác nhân dẫn đến sự hình thành của các loại mụn.

Các loại mụn thường gặp và cách phân biệt

Có nhiều loại mụn xuất hiện trên cơ thể, từ những loại mụn không sưng viêm đến mụn sưng viêm. Dưới đây là cách phân biệt các loại mụn trên mặt và cơ thể:

Mụn trứng cá

Trong các loại mụn, mụn trứng cá là một dạng bệnh lý của nang lông khi lỗ chân lông bị bít tắc. Đối với những trường hợp mụn trứng cá nặng, da sẽ xuất hiện nhiều mụn nhọt hơn do sự tắc nghẽn nang lông kết hợp với sự xâm nhập của vi khuẩn P.Acnes và phản ứng viêm nhiễm quá mức. Mụn trứng cá có thể phát triển ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, tuy nhiên vùng da mặt, trán, lưng, ngực và vai là khu vực dễ bị mụn nhất vì đây là vị trí có nhiều tuyến dầu.

Nguyên nhân phổ biến gây ra mụn trứng cá

Tăng tiết chất bã nhờn: gồm những yếu tố nội tiết bên trong cơ thể (tuổi dậy thì, giai đoạn mang thai,...) và những yếu tố bên ngoài (yếu tố thời tiết, khí hậu ô nhiễm,...).
Rối loạn sừng hóa ống bã: đây là tình trạng tắc nghẽn đường thoát chất bã nhờn gây ra tình trạng ứ đọng chất bã.
Vi khuẩn: khi tuyến bã nhờn không thông thoáng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho khi khuẩn phát triển, đặc biệt là vi khuẩn Curtobacterium acnes. Đây là vi khuẩn có vai trò mạnh mẽ trong việc gây ra mụn trứng cá.
Tình trạng viêm nhiễm: sự xuất hiện của vi khuẩn gây mụn (C.acnes) kết hợp với dầu thừa và tế bào chết có thể kích thích phản ứng viêm, gây ra tình trạng mụn viêm.

Dấu hiệu nhận biết mụn trứng cá

Điểm nhận biết mụn trứng cá so với những loại mụn khác là mụn có nhân, thường gây sưng đỏ quanh vùng da mụn, xuất hiện những đốm màu trắng đục ở giữa. Khi tình trạng viêm trở nên trầm trọng, sưng và mụn đỏ sẽ lan rộng. Những mụn nằm sâu bên trong da thường gây đau đớn hơn so với mụn bên trên bề mặt. Phần lớn, mụn trứng cá thường xuất hiện ở mặt nhưng cũng có thể xuất hiện ở trên cổ, lưng, ngực và vai.

Mụn đầu đen

Trong các loại mụn đầu đen thuộc nhóm mụn trứng cá không viêm. Là những nốt mụn nhỏ xuất hiện trên da do nang lông bị tắc nghẽn, những nốt mụn này thường có màu sẫm hoặc màu đen. Đây là loại mụn nhẹ, thường hình thành trên mặt nhưng cũng có thể xuất hiện ở những bộ phận khác trên cơ thể như lưng, ngực, cổ, cánh tay và vai.

Nguyên nhân phổ biên gây ra mụn đầu đen

Tuyến bã nhờn hoạt động mạnh: tuyến bã nhờn hoạt động nhiều sẽ gây ra tình trạng bít tắc lỗ chân lông. Việc không được làm sạch loại bỏ bã nhờn đúng cách sẽ khiến tế bào chết và vi khuẩn trong lỗ chân lông sẽ dần trở nên khô cứng. Khi tiếp xúc với không khí sẽ bị oxi hóa và tạo thành mụn đầu đen.
Chế độ ăn uống không phù hợp: việc dung nạp vào cơ thể một lượng lớn dầu mỡ, đồ cay nóng hoặc uống nước ngọt, cà phê, bia, rượu,... dễ khiến da nổi mụn đầu đen hơn. Bởi vì đây là những yếu tố giúp kích thích tuyến bã nhờn tăng cường hoạt động mạnh hơn.
Không uống đủ nước: nước giữ vai trò quan trọng trong việc đào thải các chất cặn bã ra khỏi cơ thể, giúp da được làm sạch, tươi tắn và khỏe mạnh hơn. Khi cơ thể không được bổ sung đủ lượng nước cần thiết những độc tố trong cơ thể sẽ tồn động và da dễ xuất hiện mụn đầu đen hơn.
Lối sống không khoa học: nội tiết tố bị mất cân bằng khi căng thẳng, ăn ngủ không điều độ ảnh hưởng bởi chu kỳ kinh nguyệt, môi trường sống,... cũng là một trong những nguyên nhân gây ra mụn đầu đen.
Tự ý dùng thuốc không qua tư vấn: thường xuyên lạm dụng mỹ phẩm chăm sóc da chứa Lithium, Corticoid, tự ý sử dụng thuốc ngừa thai chứa androgen hoặc thuốc chống động kinh khi không được bác sĩ chỉ định, những điều này có thể khiến da tăng tiết bã nhờn, hình thành mụn đầu đen.

Dấu hiệu của mụn đầu đen

Mụn đầu đen có kích thước nhỏ, khoảng 1mm có phần nhân mụn màu đen trồi lên bề mặt da. Mụn đầu đen thường không gây nhức hoặc sưng đỏ như mụn bọc. Tuy nhiên, khi nặn mụn đầu đen, chúng có thể tiến triển nặng hơn, gây viêm nhiễm và phát triển thành mụn bọc hoặc mụn mủ.

➤ Tìm hiểu thêm về sản phẩm: Toner giảm mụn, kiềm dầu Dr.PONG Acne Clear Glowing 100ml

Mụn đầu trắng

Mụn đầu trắng là một dạng mụn không viêm, hình thành khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi dầu thừa, tế bào chết và vi khuẩn và không tiếp xúc với không khí. Do đó, mụn không bị oxi hóa, sẽ có màu trắng hoặc màu hơi ngả vàng (màu tự nhiên của tế bào chết). Đây là một trong các loại mụn không gây ra các triệu chứng đau nhức, nhưng lại làm ảnh hưởng đến vẻ tự tin nếu tình trạng mụn không được cải thiện.

Nguyên nhân phổ biến gây mụn đầu trắng

Thay đổi nội tiết tố là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra mụn đầu trắng. Sự thay đổi trong quá trình mang thai hay giai đoạn dậy thì sẽ làm tăng lượng bã nhờn dẫn đến lỗ chân lông bị bít tắc và mụn đầu trắng phát triển mạnh hơn.

Ngoài ra, sử dụng một số loại thuốc cũng có thể làm tăng lượng hormone và gây mụn. Riêng đối với phụ nữ có thể gặp phải vấn đề này nhiều hơn trong giai đoạn kinh nguyệt hoặc khi ngưng sử dụng thuốc tránh thai.

Dấu hiệu nhận biết mụn đầu trắng

Vùng da mọc mụn đầu trắng sẽ không bị sưng đỏ, những nốt mụn thường có hình tròn, có phần đầu trắng nhỏ nhô lên trên bề mặt da. Mụn đầu trắng có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí, đặc biệt là những vùng má, mũi, cằm và trán. Khác với các loại mụn khác, mụn đầu trắng thường mọc thành từng cụm nhỏ trên da.

Mụn nang

So với các loại mụn khác mụn nang là loại mụn có kích thước lớn, đỏ, nằm sâu dưới da và gây đau. Mụn hình thành khi một lỗ chân lông trên da bị tắc nghẽn, chủ yếu từ các tế bào chết. Vi khuẩn bị mắc kẹt, gây ra khu vực này bị viêm, sưng đỏ lên.

Mụn nang phát triển khi tình trạng nhiễm trùng ăn sâu vào da, tạo ra một vết sưng đầy mủ và gây ra tình trạng đau hoặc ngứa. Khi mụn nang vỡ, tình trạng nhiễm trùng có thể lan rộng, gây ra nhiều mụn hơn. Trong tất cả các loại mụn, mụn nang có kích lớn và được xem là tình trạng nghiêm trọng nhất.

Nguyên nhân phổ biến gây mụn nang

Một số nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng mụn viêm gồm:

Thay đổi nội tiết tố: mụn nang phát triển khi cơ thể thay đổi nội tiết tố (hormone Androgens), thường xuất hiện ở đàn ông nhưng ở phụ nữ cũng có thể tự sản xuất Androgen với số lượng khác nhau. Khi nội tiết tố thay đổi sẽ làm rối loạn kích thích tuyến dầu trên da hoạt động mạnh hơn, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây nhiễm trùng da.
Thói quen nặn mụn: nặn mụn không đúng cách là con đường đưa vi khuẩn vào da, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm, dẫn đến tình trạng mụn trở nên nghiêm trọng hơn.
Tác dụng phụ của thuốc: một số loại thuốc trị bệnh trầm cảm, động kinh như: Steroid, Lithium,... có thể làm tăng khả năng hình thành mụn nang.
Ảnh hưởng bởi mỹ phẩm: dưỡng da sai cách, lạm dụng mỹ phẩm hoặc thường xuyên không tẩy trang là một trong những tác nhân gây bít tắc lỗ chân lông, nguyên nhân chính gây ra mụn.

Dấu hiệu nhận biết mụn nang

Mụn nang có kích thước lớn, trong nang chứa đầy mủ trắng lớn. Đặc điểm nổi bật của mụn nang có vết sưng lớn màu trắng, đỏ hoặc màu tím. Khi chạm vào có độ mềm và đau nhức.

Mụn ẩn

Khác với các loại mụn khác, mụn ẩn sẽ phát triển dưới bề mặt da. Những dạng mụn khác có phần đầu mụn nhô ra bên ngoài, trong khi đó mụn ẩn lại không được chú ý và chỉ có thể nhận thấy được chạm hoặc quan sát kỹ hơn. Một số trường hợp, mụn ẩn nằm sâu hơn khó quan sát bằng mắt nên cần dùng tay chạm vào vị trí mụn để cảm nhận độ cộm. Vùng da chứa mụn ẩn thường có cảm giác đau, hơi viêm và đỏ. Mụn ẩn sẽ không có đầu mụn và cần đẩy mụn ẩn lên trên da để cải thiện tình trạng mụn.

Nguyên nhân phổ biến gây ra mụn ẩn

Một số nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng mụn ẩn gồm:

Chế độ sinh hoạt: Chế độ ăn uống không lành mạnh như ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ có thể gây rối loạn nội tiết tố. Thường xuyên thức khuya, thiếu ngủ và sử dụng các chất kích thích sẽ tạo điều kiện cho mụn ẩn phát triển nhiều hơn.
Tác động của môi trường: Nhiệt độ cao, khí hậu môi trường ô nhiễm nhiều bụi bẩn gây ra tình trạng da dễ bị kích ứng và phát sinh mụn ẩn.
Vệ sinh da không đúng cách: Lỗ chân bị bít tắc tạo cơ hội cho mụn ẩn xuất hiện. Không chỉ làm sạch da với sữa rửa mặt, kết hợp nước tẩy trang da, việc phải tẩy tế bào chết định kỳ để loại bỏ dầu thừa, bụi bẩn nằm sâu trong lỗ chân lông cũng rất quan trọng, chúng sẽ giúp ngăn chặn tình trạng bít tắc, cải thiện vấn đề sinh ra mụn ẩn.
Sử dụng sản phẩm sai cách: Sử dụng mỹ phẩm không phù hợp với da cũng là một trong những nguyên nhân gây ra mụn ẩn. Nếu bạn sở hữu một làn da dầu nhưng thường xuyên sử dụng những sản phẩm có kết cấu dày, sẽ tăng nguy cơ bít tắc da, bí da từ đó tạo điều kiện lý tưởng để mụn ẩn phát triển.

Những nguyên nhân chính khiến da nổi mụn

Dấu hiệu nhận biết mụn ẩn

Bạn có thể nhận biết tình trạng mụn ẩn của mình bằng những đặc điểm sau đây:

Nhân mụn ẩn sâu dưới da: Mụn ẩn không tiếp xúc với không khí nên có màu gần giống với da, do đó khó có thể quan sát từ xa, hãy quan sát ở tầm nhìn cự ly gần mới có thể thấy được mụn ẩn.
Kích thước khá nhỏ: Mụn ẩn có nhân nằm sâu trong nang lông, không có đầu nhân nên biểu hiện ra ngoài bằng những nốt nhỏ li ti.
Thường mọc thành từng cụm: Mụn ẩn thường mọc thành từng cụm trên trán, má và cằm,...
Cảm nhận da sần sùi, thô ráp khi sờ vào: Mụn ẩn không thể thấy rõ, nhưng khi sờ lên vùng da chứa mụn sẽ có cảm giác thô ráp, sần sùi.
Không viêm, không sưng và không đau nhức: Da mụn ẩn sẽ không xuất hiện viêm, sưng hay đau nhức. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến sự chủ quan của nhiều người, kiến người bị mụn ẩn phát hiện để can thiệp sớm cho đến khi tình trạng da trở nên nghiêm trọng.

Phương pháp phòng ngừa các loại mụn hiệu quả

Mặc dù mụn là tình trạng phổ biến trên da, thường xuất hiện ở những làn da có tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, nhưng bạn có thể phòng ngừa và giảm thiểu nguy cơ hình thành các loại mụn thông qua việc duy trì lối sống lành mạnh và một chu trình chăm sóc da phù hợp. Bạn có thể tham khảo một số phương pháp dưới đây:

Làm sạch da đúng cách

Rửa mặt 2 lần/ngày bằng sữa rửa mặt dịu nhẹ (ưu tiên sản phẩm có độ pH dưới 5.5), phù hợp với loại da.
Nếu bạn sử dụng kem chống nắng hoặc trang điểm, hãy đảm bảo tẩy trang kỹ vào cuối ngày để loại bỏ cặn trang điểm, lớp màng chống nắng và bụi bẩn.
Tẩy tế bào chết từ 1-3 lần/tuần để ngăn tình trạng tắc nghẽn lỗ chân lông, hạn chế nguyên nhân hình thành các loại mụn như mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn ẩn.

Chăm sóc và lựa chọn sản phẩm chăm sóc phù hợp theo từng loại mụn

Ưu tiên sản phẩm non-comedogenic (không gây bít tắc lỗ chân lông), phù hợp với loại da dầu mụn.
Tránh các sản phẩm có hương liệu mạnh, cồn khô, dầu khoáng, dễ gây kích ứng.
Lựa chọn các hoạt chất phù hợp loại mụn (Ví dụ: Sử dụng AHA/BHA cho da mụn ẩn, sử dụng benzoyl Peroxide, tràm trà cho mụn viêm, mụn nang…).

Duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh

Tập thể dục thường xuyên và đảm bảo uống đủ lượng nước mỗi ngày (2 lít nước) để hỗ trợ thanh lọc cơ thể và cung cấp đủ nước cho làn da.
Hạn chế sử dụng thực phẩm có đường, dầu mỡ, cay nóng và đồ uống kích thích (rượu, cà phê, nước ngọt…).
Tránh thức khuya, ngủ đủ giấc và giữ tinh thần thoải mái để hạn chế rối loạn nội tiết, hình thành mụn.

Mụn là vấn đề thường gặp trên da, mỗi loại mụn sẽ có đặc tính phản ứng trên da khác nhau, do đó bạn cần xác định rõ tình trạng mụn bạn đang gặp phải là gì để có biện pháp cải thiện mụn tốt nhất.

Nguồn tham khảo: