Mụn trứng cá là gì?
Mụn trứng cá là tình trạng viêm nhiễm của nang lông tuyến bã, xảy ra khi bã nhờn, tế bào chết và bụi bẩn không được làm sạch đúng cách gây tích tụ, bít tắc lỗ chân lông, tạo ra hiện tượng viêm nhiễm ở nang lông tuyến bã. Mụn trứng cá có thể phát triển ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là mụn trứng cá tuổi dậy thì và những làn da dầu.
Mụn trứng cá được chia làm 4 cấp độ từ 1 đến 4, cấp độ cuối là cấp độ nặng nghiêm trọng, không thể tự ý xử lý tại nhà được và cần sự can thiệp từ các chuyên gia da liễu, nếu không được chăm sóc đúng cách hoặc tự ý xử lý, có thể khiến tình trạng mụn trở nên tồi tệ hơn.
Các cấp độ của mụn trứng cá
Mụn trứng cá nếu xử lý sai cách và không tuân thủ phương pháp xử lý sẽ gây ra tình trạng mụn nặng hơn, có thể phát triển thành nhiều cấp độ khác nhau như:
Mụn trứng cá cấp độ nhẹ (Cấp 1)
Đây là giai đoạn đầu của mụn, cấp độ ban đầu vì lúc này mụn trứng cá chỉ mới bắt đầu và hình thành ở kích thước nhỏ, tần suất mụn và số lượng mụn ít. Giai đoạn này có thể tự lành và không cần phải xử lý bằng các phương pháp chuyên sâu.
Mụn trứng cá ở cấp độ 1 chủ yếu là mụn đầu đen và các loại mụn nhỏ li ti, phát triển tập trung ở vùng trán, mũi nhưng không gây đỏ hoặc viêm nhiễm. Ngoài ra, một số trường hợp xuất hiện thêm mụn cám (còn được gọi là mụn kín) vì không gây ra biểu hiện sưng đỏ, không có mủ và khi chạm vào da có cảm giác sần.
Mụn trứng cá cấp độ trung bình (Cấp 2)
Ở cấp độ 2, lượng mụn trứng cá bắt đầu phát triển nhiều hơn, ngoài mụn đầu đen ra, mụn mủ, mụn mẩn đỏ cũng bắt đầu xuất hiện kèm theo. Trong đó, mụn mẩn đỏ là chủ yếu do lượng dầu dư thừa dưới lỗ chân lông và tình trạng tế bào da chết tồn tại quá nhiều.
Khi mụn mẩn đỏ phát triển nặng hơn, xung quanh mụn sẽ xuất hiện các quầng đỏ và đầu mụn có màu trắng đục. Giai đoạn này có thể dễ dàng nhìn thấy mụn, đồng thời mụn phát triển thêm ở nhiều vị trí khác trên cơ thể như vai, lưng cằm, má, hàm trán, xung quanh miệng, mũi.
Mụn trứng cá cấp độ nặng (Cấp 3)
Đây là giai đoạn nặng, nếu ở giai đoạn trước không được xử lý không phù hợp sẽ dẫn đến trình trạng viêm nhiều hơn. Trên da sẽ bắt đầu xuất hiện nhiều mụn viêm, mụn mủ với những nguy cơ nhiễm trùng, khả năng để lại thâm sẹo rất cao. Đặc biệt, mụn viêm tấy mọc lên nhiều hơn với biểu hiện sưng đỏ với kích thước lớn, khi sờ vào sẽ cảm nhận được hơi cứng và xuất hiện chủ yếu ở vùng chóp mũi.
Mụn trứng cá cấp độ nặng nghiêm trọng(Cấp 4)
Cấp độ 4 là giai đoạn nặng rất nghiêm trọng, ở giai đoạn này mụn mủ sẽ xuất hiện chủ yếu, gây ra nhiều cảm giác khó chịu. Đồng thời, kích thước mụn lớn dần khi tình trạng mụn không được giảm mụn đúng cách. Bạn có thể dễ dàng nhận diện mụn với hình dạng như một túi nước bên trong có chứa mủ (mủ bên trong mụn chỉ yếu là vi khuẩn, tế bào chết hoặc các tế bào bạch cầu).
Vì cấp độ 4 là cấp độ mụn nặng nghiêm trọng nên những ảnh hưởng do mụn gây ra trong giai đoạn này nghiêm trọng hơn. Vùng da tổn thương, thâm sẹo mụn có diện tích lớn hơn. Vì mụn mọc khó kiểm soát và dễ bị viêm nhiễm nên giai đoạn này không thể xử lý tại nhà, cần sự hướng dẫn của các chuyên da, bác sĩ da liễu để cải thiện tình trạng tổn thương của da.
Giải pháp chăm sóc và xử lý mụn theo từng cấp độ
Việc nhận diện đúng cấp độ mụn trứng cá là yếu tố then chốt để áp dụng phương pháp chăm sóc và xử lý mụn hiệu quả
Mụn trứng cá cấp độ nhẹ (Cấp 1)
Ở cấp 1, việc xử lý mụn sẽ khá nhẹ nhàng, tập trung chính vào việc làm sạch lỗ chân lông, kiểm soát dầu thừa từ đó ngăn ngừa mụn phát triển. Đối với giai đoạn này, bạn hoàn toàn có thể chủ động chăm sóc tại nhà.
Chăm sóc tại nhà:
Vệ sinh da đúng cách: Sử dụng sữa rửa mặt dịu nhẹ (ưu tiên sản phẩm có độ pH 5.5)2 lần/ngày để loại bỏ bụi bẩn, dầu thừa.
Tẩy tế bào chết định kỳ: Duy trì dùng các sản phẩm chứa AHA (Alpha Hydroxy Acid) hoặc BHA (Beta Hydroxy Acid như Salicylic Acid) với nồng độ thấp từ 2-3 lần/tuần để giúp làm thông thoáng lỗ chân lông và loại bỏ tế bào chết.
Dưỡng ẩm: Ưu tiên các sản phẩm dưỡng ẩm không gây bít tắc (non-comedogenic), kết cấu mỏng nhẹ để duy trì hàng rào ẩm, bảo vệ da.
Chống nắng: Sử dụng kem chống nắng phổ rộng SPF 30+ trở lên mỗi ngày.
Khi nào cần can thiệp chuyên sâu: Nếu mụn không cải thiện sau vài tuần chăm sóc đều đặn tại nhà, bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn sản phẩm ngoài da phù hợp hơn.
Mụn trứng cá cấp độ trung bình (Cấp 2)
Ở cấp độ này, mụn bắt đầu có dấu hiệu viêm nhiễm. Cần kết hợp chăm sóc da đúng cách với các sản phẩm hỗ trợ chuyên sâu hoặc cân nhắc thăm khám bác sĩ.
Chăm sóc tại nhà với sản phẩm chuyên sâu:
Tiếp tục các bước vệ sinh và dưỡng ẩm như cấp độ 1.
Cân nhắc sử dụng các sản phẩm bôi ngoài da chứa Benzoyl Peroxide (giúp diệt khuẩn P. acnes và làm khô cồi mụn) hoặc Retinoids bôi tại chỗ (như Adapalene, Tretinoin – giúp điều hòa quá trình sừng hóa và giảm viêm). Nên bắt đầu với nồng độ thấp và tăng dần nếu da có những phản ứng tích cực.
Tránh nặn mụn: Không tự ý nặn mụn viêm để tránh nhiễm trùng, lây lan và để lại sẹo.
Khi nào cần can thiệp chuyên sâu: Bạn nên gặp bác sĩ/ chuyên da gia liễu khi cần hiểu rõ hơn về cách sử dụng những sản phẩm chuyên sâu như Benzoyl Peroxide và Retinoids. Đặc biệt, nếu mụn mẩn đỏ, mụn mủ xuất hiện nhiều, gây khó chịu và không giảm sau 4-6 tuần sử dụng sản phẩm, bạn cần thăm khám bác sĩ da liễu càng sớm càng tốt, để có được một liệu trình chăm sóc và giảm mụn phù hợp.
Mụn trứng cá cấp độ nặng - Cần can thiệp chuyên sâu (Cấp 3)
Đây là giai đoạn mụn viêm nhiễm lan rộng, có nguy cơ cao để lại sẹo vĩnh viễn. Việc can thiệp y tế chuyên sâu là vô cùng cần thiết
Giải pháp can thiệp từ bác sĩ da liễu:
Thuốc uống: Bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh đường uống để giảm viêm và diệt khuẩn (thường dùng trong thời gian ngắn), hoặc thuốc nội tiết (như Spironolactone) cho nữ giới nếu có mất cân bằng hormone.
Retinoids đường uống (Isotretinoin): Đây là một loại thuốc rất hiệu quả cho mụn nặng, nhưng có nhiều tác dụng phụ và cần được kê đơn và giám sát chặt chẽ bởi bác sĩ da liễu. (Theo Học viện Da liễu Hoa Kỳ - AAD, Isotretinoin được xem là một trong những phương pháp xử lý mụn trứng cá nặng hiệu quả nhất, nhưng yêu cầu theo dõi nghiêm ngặt do các tác dụng phụ tiềm ẩn).
Thủ thuật tại phòng khám: Bác sĩ có thể thực hiện các thủ thuật như chích rạch mụn (đối với mụn nang), tiêm Corticosteroid vào nốt mụn viêm lớn để giảm sưng nhanh chóng.
Lưu ý quan trọng: Tuyệt đối không tự ý xử lý, bôi thoa những sản phẩm chuyên sâu khi gặp tình trạng mụn cấp độ 3 tại nhà để tránh biến chứng và sẹo rỗ vĩnh viễn.
Mụn trứng cá cấp độ nặng nghiêm trọng - Cần can thiệp chuyên sâu (Cấp 4)
Ở giai đoạn này, mụn có thể hình thành các nang, nốt sần lớn, gây đau đớn dữ dội và có nguy cơ để lại sẹo rỗ, sẹo lồi nghiêm trọng.
Can thiệp y tế khẩn cấp và toàn diện:
Giảm mụn bằng Isotretinoin đường uống: Đây thường là lựa chọn xử lý mụn chính và hiệu quả nhất cho mụn cấp độ 4, dưới sự giám sát y tế nghiêm ngặt của bác sĩ da liễu.
Kết hợp liệu pháp: Bác sĩ có thể kết hợp nhiều phương pháp, bao gồm thuốc uống, thuốc bôi, và các thủ thuật y khoa tại phòng khám.
Lưu ý quan trọng: Việc tự ý xử lý mụn ở cấp độ 4 là vô cùng nguy hiểm, có thể dẫn đến biến chứng nặng nề như nhiễm trùng, thâm sẹo vĩnh viễn hoặc tổn thương mô da sâu. Hãy đến ngay các cơ sở da liễu, y tế uy tín để được thăm khám và xử lý mụn bởi bác sĩ chuyên môn, tránh những hậu quả đáng tiếc về sau.
Tóm lại, mụn trứng cá có thể dễ dàng chăm sóc và xử lý ở giai đoạn 1, tuy nhiên, đối với những giai đoạn sau bạn nên ưu tiên tìm đến những cơ sở chăm sóc da liễu uy tín để có biện pháp giảm mụn và cải thiện mụn kịp thời.
Lưu ý: Nội dung chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp.
Nguồn tham khảo: https://www.aad.org/public/diseases/acne/derm-treat/isotretinoin
